İnsan Nedir?

Efenim bir önceki yazımızı başlığımıza da konu olan soru ile bitirmiştik. İnsan Nedir? İki kelimeden oluşan bir soru cümlesi. Birincisi İnsan, ikincisi ise Nedir. İkinci kelimeden başlayarak birinciyi anlamaya çalışalım. Eski Türkçede Nedir kelimesinin aslı NE DURUR ‘dur. Yani biz İnsana öyle bir tanım yapacağız ki, o onda dursun eğreti kalmasın. Mesela her insanın bir beden ölçüsü vardır. O beden ölçüsüne göre elbise giymek zorundadır. Burada da durum aynıdır. İnsana öyle bir tanım yapacağız ki, onun üzerinde dursun; ne onu olduğundan küçük göstersin ne de olduğundan kilolu.

 

Yardımcı bir kavram kullanalım hemen, Adalet Nedir gibi mesela. Adalete öyle bir tanım yapacağız ki, onun üzerinde şık dursun. İsterseniz bu kavramlardan birine X diğerine Y diyelim. Buna ben KAVRAM METAMATİĞİ diyorum. Y’ ye vereceğimiz her değer her nitelik x’ in üzerinde olacak ve X’İ ne olduğundan zayıf ne de olduğundan kilolu göstermeyecek nitelik ve değerler olsun. Adalet Nedir sorumuzda Adalet’e X diyelim Nedir’e ise Y diyelim. X’ i sabit bırakıp Y’ye değerler yükleyelim bakalım nasıl olacak. X = özgürlük diyelim, x= eşitlik diyelim, x= hürriyet, x= hukuk sanırım ne demek istediğimiz daha net anlaşılıyor ya da öyle zannediyorum. Y ‘ye yüklediğimiz her değer ve her nitelik X üzerinde duruyor onu olduğundan zayıf veya kilolu göstermiyorsa o zaman o elbise veya tanım uymuştur diyebiliriz.

KAVRAM METAMATİĞİ bu açıdan çok önemlidir. Zihinlerde zor olarak algılanan kavramların aslında ne olduğu ve ne olmadığı üzerinde zihnimizde bir netlik yaratır.( Modern dönemde modern kavramlarla Psikologlar buna Biilişsel Terapi diyorlar.) İşte bu bir insani faaliyettir. Hatta ve hatta pür insani faaliyettir diyebiliriz. Çünkü hiçbir hayvan cinsi (insan hariç) KAVRAMLAR üzerinde düşünmez onun üzerinde beyin jimnastiği yapmaz. Mesela hiçbir ayı varlık nedir? Ben kimim? Nereden geldim? Nereye gidiyorum? Gibi sorular sormaz bunların muhasebesini yapmaz. Az öncede dediğimiz gibi cins olarak insan hayvandır yani canlıdır, canlılık kümesinin bir üyesidir. Eskilerin tabiriyle Faslı yani ayrım noktası ise, düşünmesi kavramlar üzerinde muhasebe yapabilmesidir.

Fakat biz burada tekrar başlığımızdaki soruya geri dönersek İnsanın ne olduğundan ziyade İnsana ne yüklersek onu taşıyabilir o elbise ona olabilir ona bakalım. İNSANI X kabul edelim diğer yükleyeceğimiz özellikleri ise Y kabul edelim. X = konuşan canlı, X= gülen canlı, X= düşünen canlı, X= yürüyen canlı v.s. bunlardan hangileri insan üzerinde oturuyor bunun KAVRAM METAMATİĞİNİ yapmayı sizlere bırakıyorum. Ama mutlaka farketmiş olmalısınız CİNS ve FASIL ayrımı var. Fasıl ayrım noktası, yani çok bilinen eski bir tabirle “Efradını cami, ağyarını mani” olmalıdır. Bununla ilgili yorumlarınızı beklediğimi belirtmek isterim. Ve özellikle de çocuklarınızı bu KAVRAM MATEMATİĞİ işine meraklandırın. Büyük yaşlarda şimdi çok detayına giremeyeceğim faydaları olacağını belirtmekle yetiniyorum.

Son olarak İNSAN NEDİR? Sorusuna birkaç ilginç cevap vererek yazımı noktalamak istiyorum. İNSAN = HAYATA KARŞI DİKLENEN TEK CANLI. İNSAN = İKİ AYAĞI ÜZERİNE OMURGASINA DAYALI DİK DURAN TEK CANLI. İNSAN = SU İÇERKEN EĞİLMEYEN TEK CANLI. Çok iddialı yüklemeler olabilir fakat biraz KAVRAM MATEMATİĞİ yapmakta fayda var. Ha bu arada sakın iki ayağı üzerinde duran canlıya örnek olarak deve kuşunu vermeyin. Ve son söz, sizce İNSANI nasıl anlarız? Ve bize bu konuda modern bilim özelliklede Psikoloji nasıl yardımcı olur? Çünkü Psikolojinin tanımında insan davranışlarını anlama diye bir iddia var. Yorumlarınızı beklemekteyim efenim. Selam ve dua ile…